Με τον όρο «σιγματισμός» αναφερόμαστε στην λανθασμένη προφορά των φθόγγων «σ» και «ζ», των συμφώνων «ξ» (σχηματίζεται από το κ+σ) και «ψ» (σχηματίζεται από το π+σ),  αλλά και των δίψηφων «τς» και «τζ».  Οι σιγματισμοί χωρίζονται σε διάφορες κατηγόριες και οφείλονται σε πολλές και διαφορετικές αιτίες.

Κυριότερες κατηγορίες και χαρακτηριστικά των σιγματισμών. 

Ο διαδοντικός σιγματισμός – «Το θπίτι μου είναι μεγάλο»

Η κορυφή της γλώσσας γλιστρά ενδιάμεσα των οδοντοστοιχιών και αντί για «σ» το παιδί προφέρει «θ». Αυτό συμβαίνει για τους πιο κάτω λόγους:

  • Όταν η άνω και κάτω οδοντοστοιχίες δεν εφάπτονται και οι κοπτήρες δεν κλείνουν καλά (οργανικός σιγματισμός) σχηματίζεται ένα άνοιγμα (openbite) από το οποίο η γλώσσα δεν βρίσκει αντίσταση και γλιστρά προς τα έξω.
  • Δυναμικά στερεότυπα. Υπάρχει μια συνήθεια, λόγω λανθασμένου προτύπου του περιβάλλοντος.
  • Προβλήματα στα δόντια. Έλλειψη δοντιών, κυρίως των κάτω κοπτήρων.
  • Ανωμαλίες σαγονιών (προγναθισμός).

Ο σιγματισμός του ουρανίσκου – «Το παιδί είναι (sh)το (sh)χολείο»

Σε αυτή την  περίπτωση η θέση που παίρνει η γλώσσα για την παραγωγή του «σ» είναι λανθασμένη. Η κορυφή της γλώσσας τραβιέται προς τα πίσω και υψώνεται προς τον ουρανίσκο και αντί για «σ» το παιδί προφέρει το γερμανικό «sch» ή το γαλλικό «ch». Και σε αυτή την περίπτωση τα αίτια εντοπίζονται σε λανθασμένες συνήθειες ή σε άλλες περιφερικές αιτίες του αρθρωτικού συστήματος.

Ο οδοντοχειλικός σιγματισμός – «Το φταφύλι είναι φρούτο»

Ο οδοντοχειλικός σιγματισμός οφείλεται κυρίως όταν τα κάτω χείλι ενώνονται με τους πάνω κοπτήρες. Σε αυτή την περίπτωση το παιδί αντικαθιστά το «σ» με το «φ». Αυτό το είδος σιγματισμού είναι συνηθέστερος σε περιπτώσεις προγναθισμού.

Ο συριστικός σιγματισμός

Ο συριστικός σιγματισμός οφείλεται κυρίως στο βαθύ αυλάκι που σχηματίζεται κατά μήκος της γλώσσας. Ο αέρας που βγαίνει από το στόμα κατά την παραγωγή του «σ» σχηματίζει υπερβολικά συγκεντρωμένο ρεύμα και το «σ» συνοδεύεται από ένα συνεχόμενο σφύριγμα.

Ο πλάγιος σιγματισμός

Ο πλάγιος σιγματισμός μπορεί να είναι αμφίπλευρος ανάλογα με την πλευρά που εξέρχεται ο αέρας από το στόμα. Σε σύγκριση με τα υπόλοιπα είδη σιγματισμών αυτός θεωρείται ο πιο ενοχλητικός αλλά και αντιαισθητικός. Επίσης η θεραπεία αυτού του σιγματισμού είναι πολύ πιο μακροχρόνια σε σύγκριση με τους υπόλοιπους σιγματισμούς.  Η τοποθεσία που παίρνει η γλώσσα είναι στην θέση του «λ» αλλά πλευρικά. Σύμφωνα με διάφορες μελέτες που έχουν γίνει έχει διαπιστωθεί η συνύπαρξη βαρηκοΐας με τον πλάγιο σιγματισμό. Αν το παιδί στέφει την γλώσσα προς τα αριστερά τότε πολύ πιθανών να υπάρχει βαρηκοΐα στο αριστερό αυτί και το αντίθετο. Δηλαδή το παιδί στρέφει την γλώσσα του προς το αυτί που πάσχει από βαρηκοΐα.

Οι διόρθωση των σιγματισμών

Για το κάθε είδος σιγματισμού υπάρχει διαφορετική προσέγγιση και θεραπεία. Πιο κάτω παραθέτω απλές συμβουλές για την θεραπεία του διαδοντικού σιγματισμού που είναι ο συνηθέστερος σε παιδιά στην Κύπρο.

 

Οδηγίες:

Ζητάμε από το παιδί να σχηματίσει ένα χαμόγελο κρατώντας ελαφρά κλειστές τις δυο οδοντοστοιχίες. Ακολούθως ζητάμε από το παιδί να βάλει την κορυφή της γλώσσας στο εσωτερικό μέρος των κάτω κοπτήρων και του ζητάμε να προφέρει ένα συνεχόμενο «σσσσ». Ακολούθως ζητάμε από το παιδί να ανοιγοκλείνει το στόμα του προσπαθώντας να κρατήσει στην ίδια θέση την γλώσσα και προφέροντας το «σ»  κάθε φορά που οι δυο οδοντοστοιχίες εφάπτονται.

 

Αν με τα πιο πάνω το παιδί εξακολουθεί να μην προφέρει σωστά το «σ» δοκιμάστε τα πιο κάτω:

  • Με την βοήθεια ενός καθρέφτη δείχνουμε την σωστή θέση που παίρνει η γλώσσα και τα χείλη για την προφορά του «σ» και ζητάμε από το παιδί να μας μιμηθεί.
  • Επίσης μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ένα σπίρτο ή ένα μικρό ξυλάκι τοποθετώντας την μια άκρη ανάμεσα στους κοπτήρες έτσι που η κορυφή της γλώσσας να μπαίνει κάτω από το ξυλάκι και να μην μπορεί να γλιστρήσει προς τα έξω. Έχοντας το ξυλάκι ανάμεσα στους κοπτήρες ζητάμε από το παιδί να μας προφέρει ένα συνεχόμενο «σσσσ».

 

Το να διορθωθεί το «σ» είναι αρκετά εύκολο και δεν απαιτείται αρκετός χρόνος. Το δύσκολο είναι στο να το συνηθίσει. Στην ελεύθερη ομιλία το παιδί θα εξακολουθεί να βγάζει την γλώσσα προς τα έξω και αυτό δικαιολογείται αφού τα παλαιά δυναμικά κινητικά στερεότυπα εξακολουθούν και αντιστέκονται στην δημιουργία των καινούργιων αφού ακόμα δεν υπάρχει ο απαιτούμενος έλεγχος στις κινήσεις της γλώσσας. Χρειάζεται συνεχής εξάσκηση.

 

Πηγή: http://mamamou.com.cy