Αποτέλεσμα εικόνας για Η δυσκολία στην χρήση της κοινωνικής γλώσσας:

Σύμφωνα με το γλωσσικό μοντέλο Bloom & Lahey (1978), η γλώσσα έχει τρεις διαστάσεις οι οποίες θεωρούνται αλληλεξαρτώμενες : τη μορφή, το περιεχόμενο και τη χρήση. Η Διαταραχή της Πραγματολογίας εστιάζει κυρίως στη τελευταία διάσταση. Ο όρος πραγματολογία αναφέρεται στη χρήση της γλώσσας ως κοινωνική πράξη, κατάλληλη συμπεριφορά και επικοινωνιακή πρόθεση. Με άλλα λόγια η πραγματολογία είναι η μέθοδος με την οποία το άτομο έχει τη ικανότητα να λέει το σωστό πράγμα, με το σωστό τρόπο, στο σωστό τόπο και χρόνο, όπως αυτός ορίζεται από την κοινωνική ομάδα.

Η Διαταραχή της Πραγματολογίας στατιστικά συνυπάρχει με άλλες διαταραχές χωρίς να αποκλείεται ωστόσο και η παρουσία αυτής ως μεμονωμένη. Τα επίπεδα βαθμού δυσκολίας της διαταραχής διαχωρίζονται ως εξής:

Σοβαρή έλλειψη πραγματολογικών δεξιοτήτων: παρουσιάζεται συννοσηρότητα με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος ή Ψυχιατρικές Διαταραχές

Μέτρια έλλειψη πραγματολογικών δεξιοτήτων: συνήθως συνυπάρχει με Αναπτυξιακές Διαταραχές Λόγου, την Ειδική Γλωσσική Διαταραχή ,την Διαταραχή Ελλειματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ), εγκεφαλικά επεισόδια κ.α

Ήπια έλλειψη πραγματολογικών δεξιοτήτων: μπορεί να παρουσιάζεται σε φυσιολογικά αναπτυσσόμενα άτομα.

Παλαιότερα η Πραγματολογική Διαταραχή (ΔΠ) θεωρούταν συνυφασμένη με τις Διαταραχές Αυτισμού και δεν αναγνωριζόταν τόσο ως διαταραχή αλλά ως χαρακτηριστικό γνώρισμα των διαταραχών αυτών. Πλέον σύμφωνα με το τελευταίο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών, Πέμπτη Έκδοση (DSM – 5, Μάιος 2013), αναγνωρίζεται ως διαγνωστική κατηγορία με τον όρο « Κοινωνική (πραγματολογική) Διαταραχή Επικοινωνίας». Η κατηγορία αυτή αναφέρεται σε άτομα που παρουσιάζουν δυσκολίες στην κοινωνική χρήση της γλώσσας χωρίς ωστόσο να έχουν τα χαρακτηριστικά του αυτιστικού φάσματος (επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, στερεοτυπίες, εμμονές και περιορισμένα ενδιαφέροντα). Η πραγματολογία περιλαμβάνει τρεις βασικές ομάδες δεξιοτήτων που συντελούν τη λειτουργική επικοινωνία:

• Τη χρήση του λόγου για διαφορετικό σκοπό.(πχ. χαιρετισμός, παράκληση, υπόσχεση, απαίτηση)
• Η αντιστοιχία του λόγου με τον ακροατή ή την κατάσταση. (πχ. η διαφοροποίηση του λόγου σε ένα ενήλικα από ένα παιδί ή σε μια τάξη από μία παιδική χαρά)
• Η ακολουθία κοινωνικών «άγραφων» κανόνων σε μία συνομιλία ή αφήγηση. (πχ. η τήρηση σειράς σε μία συνομιλία, η παραμονή εντός θέματος, η ορθή μη λεκτική επικοινωνία –στάση σώματος κλπ.)

Τα χαρακτηριστικά που παρουσιάζουν τα παιδιά με Διαταραχή Πραγματολογίας είναι:

  •  Δυσκολία στον χαιρετισμό κατά την άφιξη ή αποχώρηση
  •  Δυσκολία στη επιλογή ή παραμονή θέματος συζήτησης
  •  Παρουσιάζουν περιττές πληροφορίες στο λόγο τους (υπερλεξία)
  •  Αδυνατούν να περιγράψουν σε σωστή χρονολογική σειρά
  •  Δυσκολία στην εξαγωγή συμπερασμάτων από μία συζήτηση
  •  Δυσκολία στην κατανόηση/χρήση αφηρημένων εννοιών, ιδιωματισμών, χωροχρονικών εννοιών, των λέξεων «κατά λάθος» ή «επίτηδες»
  •  Δυσανάλογη χροιά και ένταση φωνής σε σχέση με το περιβάλλον και το συνομιλητή
  •  Έλλειψη βλεμματικής επαφής
  •  Δυσκολία στην αντίληψη/χρήση της «γλώσσας του σώματος»
  •  Αδυνατούν να διατηρήσουν τη σειρά τους σε μία συνομιλία
  •  Παρουσιάζουν ακατάλληλη στάση σώματος( πχ. βρίσκονται πολύ κοντά/μακριά από το συνομιλητή, αγγίζουν τον συνομιλητή ή τον εαυτό τους ακατάλληλα)
  •  Δυσκολία στην προσέλκυση προσοχής με κατάλληλο τρόπο (πχ. να σηκώσουν το χέρι, να περιμένουν)
  •  Αδυνατούν να ακολουθήσουν τους κοινωνικούς «άγραφους κανόνες», με αποτέλεσμα να παρουσιάζονται ως αγενή ή περίεργα
  •  Παρουσιάζουν «ακαμψία σκέψης» (δυσκολία στη μετάβαση από το ένα θέμα συζήτησης στο άλλο ή απουσία κριτικής σκέψης)
  •  Αδυνατούν να ενταχθούν ομαλά σε μία ομάδα ή ομαδικό παιχνίδι (πχ. να μπορούν να αντιμετωπίζουν την ήττα/ νίκη ή να είναι πρώτα ή τελευταία στη σειρά)
Σχετική εικόνα

Πως αντιμετωπίζεται η Πραγματολογική Διαταραχή;

Η θεραπευτική παρέμβαση της διαταραχής εξαρτάται από το πλαίσιο στο οποίο εμφανίζεται. Για παράδειγμα αν το άτομο παρουσιάζει αναπτυξιακές διαταραχές λόγου, η παρέμβαση είναι μέρος του γενικότερου θεραπευτικού προγράμματος ενώ εάν το άτομο παρουσιάζει Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος η παρέμβαση της διαταραχής γίνεται πρωταρχικός στόχος. Πιο αναλυτικά, για το άτομο που παρουσιάζει σοβαρές δυσκολίες στις πραγματολογικές δεξιότητες, η ανάπτυξη της κοινωνικής αλληλεπίδρασης και της λειτουργικής επικοινωνίας θεωρούνται απαραίτητοι στόχοι του προγράμματος παρέμβασης. Ωστόσο για την κατάκτηση αυτών θεωρείται αναγκαία και η συνεργασία του οικογενειακού ή του σχολικού πλαισίου καθώς εκεί θα πραγματωθεί η γενίκευση των δεξιοτήτων. Γονείς , εκπαιδευτικοί και όλοι όσοι περιβάλλουν το παιδί πρέπει να εμπλακούν σε αυτή τη διαδικασία , έτσι ώστε να επιτευχθεί η γενίκευση των στόχων όχι μόνο μέσα στα πλαίσια του θεραπευτικού χώρου αλλά σε οποιοδήποτε χώρο μπορεί να βρεθεί το παιδί κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Για την καλύτερη θεραπευτική προσέγγιση των δυσκολιών αυτών χρειάζεται μία ολιστική παρέμβαση και συνεργασία από ειδικούς όπως : παιδοψυχίατρος, λογοθεραπευτής, εργοθεραπευτής, ειδικός παιδαγωγός και ψυχολόγος. Στις περισσότερες των περιπτώσεων το παιδί θα πρέπει να ακολουθήσει και ομαδικά θεραπευτικά προγράμματα (πχ. λογοθεραπείας, εργοθέραπειας , προγράμματα συνθεραπείας, μουσικοθεραπείας ή δραματοθεραπείας) με σκοπό την ανάπτυξη της κοινωνικής τους αλληλεπίδρασης. Με αυτό τον τρόπο το παιδί θα νιώσει αποδεκτό και λειτουργικά επικοινωνιακό αρχικά σε ένα μικρό κοινωνικό περιβάλλον και έτσι θα μπορέσει να ανταπεξέλθει σε ένα κοινωνικό περιβάλλον μεγαλύτερου εύρους. Αξίζει να τονιστεί σε αυτό το σημείο πως οι θεραπευτικές προσεγγίσεις γίνονται μέσα από το παιχνίδι. Επικοινωνία και παιχνίδι είναι άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους καθώς μέσα από αυτό το παιδί αλληλοεπιδρά και εκπαιδεύεται.

Σε κάθε περίπτωση οφείλουμε να εστιάζουμε και να επαινούμε τις κατεκτημένες δεξιότητες του παιδιού καθώς διαμέσου αυτών όχι μόνο τονώνουμε την αυτοπεποίθησή του, αλλά παράλληλα καταφέρνουμε να αναπτύξουμε και νέες. Τέλος εάν ο γονιός αναγνωρίζει κάποια από τις παραπάνω χαρακτηριστικά στο παιδί του και παρατηρεί δυσκολίες στην κοινωνική αλληλεπίδραση, μπορεί να ζητήσει μία αξιολόγηση από διεπιστημονική ομάδα για να διαπιστωθούν ή όχι οι δυσκολίες αυτές.

Πηγή: aegeandoctors.gr